با شنیدن نام اسکاتلند، بلافاصله نماد فرهنگی این کشور در ذهن ما تجسم می‌یابد: دامن‌های مردانه‌ای با نام کیلت که اگرچه کمتر کسی با این اسم آن‌ها را می‌شناسد. پارچه به کاررفته شده در کیلت که در واقع پوشاک سنتی مردمان اسکاتلند محسوب می‌شود نوعی پارچه پشمی چهارخانه خاص موسوم به پارچه تارتان است که ما در این مقاله قصد داریم گذشته آن را برای شما عزیزان بازگو کنیم.
پارچه تارتان: چهارخانه‌هایی سلطنتی!
اگرچه پارچه پیچازی یا تارتان نوعی پارچه چهارخانه از جنس پشم است با این حال برای بیشتر افراد، پارچه‌های شطرنجی و چهارخانه نام‌های آشناتر و شناخته شده‌تری هستند. پیچازی یا تارتان که به معنی خطوط متقاطع یا صلیبی شکل است واژه‌ای اسکاتلندی بوده و ریشه در یکی از زبان‌های بومی این کشور دارد و در حقیقت دلیل نامگذاری پارچه تارتان نیز همین است. این خطوط افقی و عمودی متقاطع که بیشتر در طیف رنگ‌های سبز و قرمز هستند ویژگی اصلی پارچه تارتان یا پیچازی است.
ردپای استفاده از این نوع پارچه در دوخت لباس را باید در میان خانواده‌های سلطنتی کشور اسکاتلند جستجو کرد. یعنی زمانی که هر یک از آن‌ها طرح، رنگ و حتی نخ جداگانه و خاصی را در بافت پارچه تارتان خود استفاده می‌کردند و به این ترتیب انواع مختلف پارچه تارتان تبدیل به نماد هر یک از خانواده‌های سلطنتی این کشور شد. اما این پارچه قبل از ورود به دربار، توسط مردم ساکن شمال اسکاتلند جایی که بافندگی و دوزندگی آن به صورت محلی انجام می‌گرفت نیز در پوشش آن‌ها استفاده می‌شده است. درمورد زمان دقیق پیدایش این نوع پارچه، سال 1700 میلادی، را باید معتبرترین تاریخ دانست.
از ممنوعیت در انگلستان تا محبوبیت در قرن حاضر
سبک لباس پوشیدن گاه می‌تواند به نمادی سیاسی تبدیل شود و این موضوع در گذشته راجع به پارچه تارتان نیز صادق بوده است. این ماجرا به قرن هفدهم و زمانی برمی‌گردد که لباس شورشیان اسکاتلندی و از جمله ارتش این کشور از جنس و طرح تارتان بود. چنین پوششی برای کشور انگلستان که در آن روزگار متحد اسکاتلند بود تبدیل به نماد طغیان و سرکشی شد. تا جایی که باعث ممنوعیت استفاده از این پارچه به مدت یک قرن در خاک انگلستان گردید. اما با تغییر شرایط سیاسی و البته با گذشت زمان، نه تنها این محدودیت برداشته شد بلکه همزمان با راه یافتن به سایر کشورهای جهان تبدیل به یکی از محبوب‌ترین پارچه‌ها در دوخت لباس و حتی اکسسوری‌ها شد.